In 2022 steeg het aantal zzp’ers met 125.000 naar 1,25 miljoen zelfstandigen die hun eigen arbeid verkopen (12%). In 2013 was dat nog 11%. De overheid werkt aan een nieuwe wet om de groei in te dammen en om ondernemers te beschermen. Ook in de schoonmaakbranche stijgt het aantal zzp’ers. Uit onze poll van 14 februari 2023 blijkt dat 70% van de SIEV-leden met een of meer zzp’ers werkt, 30% van de SIEV-leden niet. Hoe weet jij of je samenwerkt met een arbeidskracht die écht een zzp’er is of een schijnzelfstandige? En welke risico’s liggen op de loer?
“Beslis niet vanuit sentiment, maar op basis van de juiste informatie”
In oktober 2022 presenteerde minister Karien van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) tijdens het Arbeidsmarktdebat haar plannen de voor nieuwe wetgeving om te bepalen wanneer een werkgever een zelfstandige mag inhuren. Logische stap als de in 2026 ontstane Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (DBA) niet wordt gehandhaafd. Of is de explosieve groei van het aantal zzp’ers de oorzaak?
WAT IS DE WET DBA?
DOOR DE WET DEREGULERING BEOORDELING ARBEIDSRELATIES (DBA) IS DE VERKLARING ARBEIDSRELATIE (VAR) VERVALLEN. OPDRACHTGEVERS EN OPDRACHTNEMERS MAKEN BINNEN HUN ARBEIDSRELATIE AFSPRAKEN. SAMEN BEOORDELEN ZIJ OF ER SPRAKE IS VAN LOONDIENST. BIJ TWIJFEL KAN EEN MODELOVEREENKOMST ZEKERHEID GEVEN.
Screen zzp’ers
In de podcast Top van Nederland “Zzp’ers worden bijna hetzelfde behandeld als mensen in loondienst”, vertelt Keest Stroomer van Magnit Benelux, dat slechts 12% van de beroepsbevolking als zzp’er werkt (1,25 miljoen) en 27% als uitzendkracht (2,7 miljoen). Samen 4 miljoen ‘flexwerkers’. De Nederlandse beroepsbevolking telt 10 miljoen mensen. Kees heeft een passie voor flexwerk en arbeidsgeluk: “Magnit Benelux screent professionals op de juiste manier om aan het werk te kunnen gaan en worden met de juiste opdracht aan het werk gesteld”. De modelovereenkomst voor zzp’ers is verre van ‘heiligmakend’, dus tipt Kees dat een zzp’er moet voldoen aan de wettelijke verplichtingen (een KvK-nummer en een btw-nummer) en een zpp’er moet ondernemer zijn. Nog een puntje van aandacht: heeft een zzp’er een aansprakelijkheidsverzekering afgesloten en zijn/haar pensioen geregeld?
WAT ZIJN ZZP’ERS?
DE ZZP’ER, VOLUIT DE ZELFSTANDIGE ZONDER PERSONEEL, IS VOLGENS DE CBS-DEFINITIE: EEN PERSOON DIE ARBEID VERRICHT VOOR EIGEN REKENING OF RISICO (1) IN EEN EIGEN BEDRIJF OF PRAKTIJK (ZELFSTANDIG ONDERNEMER), (2) ALS DIRECTEUR-GROOTAANDEELHOUDER (DGA), (3) ALS OVERIGE ZELFSTANDIGE (BIJVOORBEELD IN EEN ZELFSTANDIG UITGEOEFEND BEROEP), EN (4) DIE DAARBIJ GEEN PERSONEEL IN DIENST HEEFT.
BIJ ZZP’ERS WORDEN VAAK TWEE GROEPEN ONDERSCHEIDEN:
(1) DE ZZP-PRODUCTEN: DE KLASSIEKE ZZP’ER, ZOALS DE SLAGER OF DE KRUIDENIER, DIE ALTIJD AL ONDERNEMER ZONDER PERSONEEL WAS.
(2) DE ZZP-EIGEN ARBEID: DE (NIEUWE) GROEP ZZP’ERS DIE ARBEID OF DIENSTEN AANBIEDEN, DIE VEELAL OOK DOOR EEN WERKNEMER IN LOONDIENST GEDAAN ZOUDEN KUNNEN WORDEN.
BRON: CBS
Voorbeeld schoonmaakbedrijf en -branche
In het interview met Service Management geeft Hella Vercammen van The Legal Company en het SIEV Cao-loket dit voorbeeld: “Een schoonmaakbedrijf uit de Randstad heeft ongeveer 100 medewerkers in dienst en 5 zzp’ers. Drie daarvan werden volgens de pilot Webmodule van de Rijksoverheid gekwalificeerd als echte zelfstandigen, twee dus niet.”
Waarom is dat een probleem? Hella: “Als er sprake is van ondernemerschap van de zzp’er, dan hoeft de opdrachtgever geen loonbelasting en premies voor volksverzekeringen af te dragen. Betaalt iemand onterecht als ondernemer alleen inkomstenbelasting (en omzetbelasting), dan mist de Belastingdienst de sociale werknemerspremies en dat ondermijnt het Nederlands sociaal stelsel.”
Ook de schoonmaakbranche ondervindt ondermijning, doordat zzp’ers geen premie afdragen aan de RAS (Raad voor Arbeidsverhoudingen Schoonmaak- en glazenwassersbranche). Via deze link zie je dat de RAS-gelden worden besteed aan onder andere CNV Vakmensen, FNV en Schoonmakend Nederland, commissies en het RAS-Examenbureau.
Zorgen voor nu en de toekomst
Schijnzelfstandigheid in de schoonmaakbranche illustreerde Hella tijdens de i-team Global Captains of Cleaning Connect in december 2022. “Wanneer is iemand echt een zelfstandige ondernemer? De huidige modelovereenkomst is niet veilig door onvoldoende zekerheid. Iedereen zit ermee in z’n maag: ben je werknemer of heb je een zelfstandige in dienst?” Begin 2025 komt daarom een nieuwe wet. De grote vraag: werkt de nieuwe wet een terugstroom van zzp’ers naar de schoonmaak als werknemer in de hand?
De Brancheorganisatie voor intermediairs en brokers (Bovib) maakt zich zorgen: “Het lijkt alsof het kabinet met nieuwe maatregelen het aantal zzp’ers snel wil verminderen. Het lijkt alsof sentiment de overhand krijgt en gesprekken rondom zzp-beleid beginnen met de vraag: hoe kunnen we het aantal zelfstandigen verminderen? Dat is een verkeerd uitgangspunt. Duidelijke kaders stellen en sociale zekerheden organiseren voor zelfstandigen, daar moet het beleid om draaien. Als zelfstandigen aan de juiste voorwaarden voldoen om als ondernemer te werken, is het aantal zzp’ers niet meer belangrijk”, zegt Frederieke Schmidt Crans, voorzitter van de Bovib
Werken in kernfuncties?
Voor de nieuwe wetgeving van minister Van Gennip krijgt het criterium gezag de overhand. Het werken als zzp’er in een kernfunctie, waartoe wij als schoonmaak ook behoren net als de zorg of het onderwijs, wordt volgens de minister onmogelijk. Dit idee komt uit het advies van de Commissie Borstlap: let meer op de aard van de werkzaamheden en leg meer nadruk op de mate van ‘inbedding in de organisatie’. De rechter kijkt in hoeverre de werkzaamheden van ingehuurde werkenden overeenkomen met die van andere werknemers in het bedrijf. Hier vloeit de regel uit voort, dat alleen werknemers zich mogen bezighouden met kernactiviteiten van de organisatie.
De Rijksoverheid gaat controleren vanaf 1 januari 2025
Doe de check
1. Check je lijst met zzp’ers, aannemers en onderaannemers.
2. Check het KvK-nummer en btw-nummer van de zzp’er.
3. Check of de zzp’er een ondernemer is.
4. Zorg dat de antwoorden kloppen met de praktijk.
5. Heb je vragen? Klop bij SIEV aan!
Leestips 1. Interview Service Management: Hella Vercammen: “Schoonmaakbedrijf moet schijnzelfstandigheid aanpakken” 2. Blog vice-voorzitter Laetitia Simonis: Zzp’er in de schoonmaak, een hype of hoop problemen?
Bronnen en citaten: 1. Bovid nieuwsbericht: Bovib vreest voor de plannen van het kabinet voor het zzp-dossier 2. podcast Top van Nederland “Zzp’ers worden bijna hetzelfde behandeld als mensen in loondienst” 3. Interview Service Management: Hella Vercammen: “Schoonmaakbedrijf moet schijnzelfstandigheid aanpakken 4. CBS: Wat zijn zzp’ers? 4. Belastingdienst: kennisbank zzp’er